Thứ Sáu, 19 tháng 9, 2014

Hãy dịch để học

Xin chào tất cả các bạn, những người đã biết và những người chưa biết tôi.

Đây là blog mới nhất của tôi, blog thứ 6 (!) mà tôi sở hữu. Đa số các bạn có lẽ đã biết tôi qua những blog khác rồi, nhưng cũng xin tự giới thiệu trong trường hợp có những bạn mới. Tôi là một người đã sống hết cả cuộc đời làm việc của mình trong ngành giáo dục, qua nhiều vị trí và nhiều đơn vị khác nhau - từ một giảng viên tiếng Anh đơn thuần (công việc ban đầu của tôi là dạy dịch Anh-Việt, Việt-Anh) chuyển sang nghiên cứu và ứng dụng khoa học đo lường trong giáo dục rồi thành "nhà" quản lý và cuối cùng là "nhà" bình luận và phân tích chính sách giáo dục. (Xin lỗi phải dùng từ "nhà", là một từ mà tôi rất ghét, do chưa tìm được từ khác phù hợp và nghe thuận tai hơn.)

Hẳn các bạn đã thấy hầu như không có bất cứ điểm chung nào giữa những công việc mà tôi đã trải qua, phải không? Tôi cũng thấy như vậy, và không phải là không có những khó khăn lúc đầu khi phải làm một công việc hoàn toàn mới. Nhưng vật vã một hồi thì tôi cũng vượt qua được, để rồi có thể tồn tại và phát triển theo những công việc rất đa dạng mà tôi phải đảm nhiệm. Chẳng có bí quyết gì đặc biệt cả, chỉ là: tôi là kẻ khá "lì", đã chấp nhận làm việc gì thì cố gắng bám theo, làm ngày làm đêm cho bằng được mới thôi. Cần cù bù thông minh, như người ta thường nói.

Nhưng, hượm đã nào! Hóa ra vẫn một điểm chung gắn kết tất cả những công việc mà tôi đã kinh qua. Điểm chung ấy đây: Mỗi lần tôi chuyển sang công việc mới thì công việc ấy vẫn còn là một việc mới mẻ mà hầu như ở VN chưa có mấy người biết, đòi hỏi khả năng tự tìm kiếm thông tin, đọc, nghiền ngẫm, vật vã, rồi tự mày mò mà làm. Và ở đây thì vốn liếng ngoại ngữ của tôi, cộng với khả năng dịch tương đối thành thạo giữa hai ngôn ngữ, đã phát huy tối đa tác dụng. Có thể nói, hầu hết những gì tôi biết và làm được trong cuộc đời làm việc của tôi cho tới nay đều nhờ vào khả năng đọc-dịch ấy.  Bắt chước cách nói của tuổi teen, tôi đang cảm thấy có một sự biết ơn không hề nhẹ về điều đó.

Gần đây, có một số bạn bè (hoạt động trong những lĩnh vực khác với tôi) hỏi tôi về kinh nghiệm học ngoại ngữ, vì các bạn ấy thấy ngoại ngữ (cụ thể là tiếng Anh) là thực sự cần thiết. Câu trả lời của tôi, cũng chính là kinh nghiệm học ngoại ngữ của tôi, đó là: cách bạn hãy dịch để học. Không, không phải là dịch bất cứ cái gì, mà hãy dịch những gì mình thấy cần cho công việc, cho cuộc sống, hoặc do mình thích. Vì ngoại ngữ vốn chỉ là một công cụ thông tin. Không ai có thể học ngoại ngữ thành công nếu không có nhu cầu sử dụng nó.

Đó là lý do tại sao môn ngoại ngữ trong trường phổ thông hiện nay được dạy rất không hiệu quả, vì nó chỉ nhấn mạnh vào ngữ pháp, ngữ pháp, ngữ pháp và ngữ pháp! Trong khi đó, biết bao nội dung thú vị và cần thiết có sẵn khắp nơi, mà dễ nhất là từ Internet, nhưng các thầy cô lại chẳng bao giờ đưa vào bài cho học sinh học cả. Còn ngày xưa, chúng tôi học ngoại ngữ chỉ bằng vài cuốn sách, cũng học ngữ pháp nhưng kèm theo đó là dịch (mà cũng chỉ có các tác phẩm văn học, khó ơi là khó), thế mà có rất nhiều người đạt đến một trình độ rất cao.

Bí quyết đây các bạn ạ: Hãy dịch để học. Không chỉ là học ngoại ngữ, mà trước hết là học những nội dung mới mà mình muốn học. Và ngày nay, với công cụ google translate thì không còn có gì dễ hơn thế nữa. Có thể nói, ngày nay ai không học được ngoại ngữ thì chỉ nên tự trách mình mà thôi.

Hãy dịch để học, các bạn nhé! Đó là mục đích của trang blog này. Trên trang này, tôi sẽ đăng những bài mà tôi đã dịch (dịch để lấy nội dung, những nội dung mà tôi quan tâm) dưới dạng song ngữ (một đoạn tiếng Anh một đoạn tiếng Việt) để các bạn vừa đọc nội dung vừa học tiếng Anh. Tôi cũng sẽ đăng lên những bài dịch của bạn bè đang tự học tiếng Anh bằng phương pháp dịch, và thảo luận những chỗ chưa đúng để chúng ta cùng học. Và cuối cùng, bất kỳ bạn đọc nào có thắc mắc về tiếng Anh thì cứ gửi đến trang blog này (gửi trong comment), tôi sẽ cố gắng giải đáp cho các bạn.

Bật mí cuối cùng: Trang này trước hết là dành cho cô con gái của tôi, hiện đang học lớp 12, và cũng đang cố học tiếng Anh để ... giỏi như mẹ. Đồng thời, nó cũng là sân chơi, là nơi "đàn đúm", trao đổi giữa tôi với các bạn bè, những người đang hỏi tôi về bí quyết học tiếng Anh để sao cho có thể sử dụng được. Thì đó, bí quyết rất đơn giản thôi: Hãy dịch để học!

Hãy dịch để học, các bạn ơi! Chúc các bạn may mắn, và nào, chúng ta hãy lên đường!

7 nhận xét:

  1. Đã có lần tranh luận với một chị bạn về việc nên viết sách hay dịch sách. Cuộc tranh luận cũng chưa đi đâu vào đâu. Nhưng rõ ràng mình hiểu hơn về những đóng góp của người dịch vào việc xây dựng kho tàng tri thức nhân loại. Nếu với một sản phẩm là sách do người viết sách thai nghen để làm nên thì sách dịch là một sản phẩm của quá trình hiểu và cảm thụ nội dung của tác giả cần truyền đạt. Một cách để tìm kiếm văn minh là dịch và mang những tri thức hay đến cho cộng đồng.

    Rộng hơn và không quá to tát, học những nội dung được dịch từ các bài viết có chất lượng bằng tiếng nước ngoài đối với người Việt có giá trị biết bao. Không chỉ giúp bạn nâng cao khả năng hiểu và cảm thụ ngoại ngữ, kiến thức mà bài viết mang đến giúp ta mở rộng tầm nhìn về một thế giới đa sắc diện.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cám ơn bạn Nguyễn Vũ N. Tùng đã ủng hộ tích cực! Rất mong những đóng góp của bạn trên trang "Dịch để học" này nhé!

      Xóa
  2. cháu muốn dịch sách trước khi bắt đầu viết sách

    Trả lờiXóa
  3. Dịch là cách học ngoại ngữ đơn giản và ít tốn kém nhất. Dịch Anh-Việt giúp ta hiểu rõ hơn, và dịch Việt Anh giúp ta sử dụng những gì đã học ( biến passive vocabulary thành active vocabulary).
    Xin gợi ý với các bạn đọc sinh viên, học sinh một cách luyện dịch theo các bước: (1) ( tùy sở thích, trình độ, thời gian, nhu cầu…) chọn một số câu / một đoạn / một bài tiếng Anh do người bản ngữ ( native speakers) viết. (2) dịch viết câu / đoạn / bài đã chọn sang tiếng Việt. (3) dùng bản dịch của mình để dịch viết ngược sang tiếng Anh. ( 4) so bản dịch tiếng Anh của mình với bản gốc để sửa lại. (5) cất các bản tiếng Anh đi, nhìn bản tiếng Việt và nói lai bằng tiếng Anh ( cho đến khi “ nhuyễn”).
    Để nhớ lâu và có thể sử dụng dễ dàng khi cần, sau khi tập dịch xuôi ngược, có thể đặt các câu tương tự, nhưng là câu thật ( make true sentences) về cá nhân, trường học, xã hội : sau khi đọc và dịch một đoạn nói về một trường học ở Anh, nên viết một đoạn về trường của mình; đọc và dịch câu này trong bản tin của một doanh nghiệp “ Our share price is at an all time high át $4”, có thể nói bằng tiếng Anh một câu có tính thời sự: giá xăng đã xuống đến mức thấp nhất trong vòng sáu tháng qua.

    Trả lờiXóa
  4. sorry, xin sửa lại một chút:"..........an all time high of $4."

    Trả lờiXóa
  5. There’s an activity in Dellar and Rinvolucri’s book (p.15), however, that can be easily adapted for use in teacher education contexts. The trainer dictates a series of questions. These include the following examples:
    http://translationhandout.wordpress.com/2011/11/14/practical-ideas-i/
    How much do I translate inwardly when someone is speaking to me in English? I am reading an English text and there’s an unknown word. Do I want an English definition of the word or an accurate translation into my own language? When I write English, what happens in my head?

    Trả lờiXóa